Muyuna, 29 oktober 2004
Donderdag en vrijdag geven we altijd Engelse les op de school in Atacapi, een dorpje dat op ongeveer drie kwartier lopen van Muyuna ligt. Er rijdt wel een bus naar Atacapi, maar die komt op een of andere manier altijd pas aanrijden als wij onze voettocht er net op hebben zitten. Het is een kleine school met in totaal zo’n vijftig kinderen, verdeeld over drie klassen. De oudste klas is een beetje ‘mijn’ klas, meestal geef ik ze in mijn eentje les. Engels, want op de school in Atacapi is geen stroom om computerles te geven.
Vandaag hoeven we geen les te geven in Atacapi. Zoals het een goed katholiek land betaamd is iedereen volgende week met Allerheiligen en Allerzielen vrij en vandaag is er een speciaal programma op school om daar aandacht aan te besteden. Wij zijn ook uitgenodigd en wel nieuwsgierig wat er te gebeuren staat. De leraren vertellen de kinderen eerst iets over de traditie om de doden te herdenken. Dan leggen ze uit hoe colada morada wordt bereid, een traditioneel drankje voor deze dagen dat we straks gaan drinken. Er wordt ook nog iets in het Quitchua verteld, waar wij geen woord van kunnen volgen.
Nadat we een blik hebben geworpen in de grote pan waarin de kruiden staan te trekken voor de colada morada, trekken we met zijn allen een stukje de jungle in. Er lopen vier mannen in groene voetbalshirts mee, met machetes. Daarmee maken ze het smalle paadje begaanbaar dat leidt naar het graf van de oprichter van de school. Eenmaal daar worden de twee betonnen graftomben van hem en zijn familie ontdaan van het overwoekerende struikgewas en voor zover mogelijk schoongemaakt met een troffel en bladertakken. Dan zetten de mannen in voetbalshirts een teil bovenop een van de tombes. Daarin maken ze een papje van poeder en water. Het is verf, de graven worden voorzien van een frisse lik betonverf. Tijdens het schilderen hangt er een ontspannen, vrolijke sfeer. Er wordt almuerzo, lunch, naar de dode geroepen vanwege het voor hem meegebrachte eten en drinken en er worden grappen gemaakt over zijn wederopstanding.
De kinderen staan rond het graf en zingen een ingetogen lied. Intussen peutert een van de leraren met een stokje de overvloedige verf uit de in het beton gekerfde naam, zodat deze weer goed leesbaar wordt. En passant doodt hij met het stokje een mier die over de vers geverfde tombe heen banjert. We gaan met de stoet kinderen langs nog vier andere graven. Die liggen verspreid in en rond het dorp, in achtertuinen en op finca’s. Dat zijn stukken grond waar families van alles door elkaar verbouwen: cacao, koffie, cassave en allerlei soorten fruit. Deze graven worden alleen geverfd, zonder verder herdenkingsritueel.
Na afloop is er in het buurthuis voor iedereen een beker colada morada. Het is een warme vruchtenpunch, gemaakt met ananas en bramen, waardoor het een paarse kleur krijgt. De vruchtenpunch is licht ingedikt en door de gebruikte kruiden heeft het wel iets weg van het sap van stoofperen. We eten er guagua pan bij, een stuk brood in de vorm van een poppetje. Het is een traditie zoals oliebollen op oudjaarsavond in Nederland. Iedereen kent het en doet eraan mee, maar niemand weet je te vertellen hoe de traditie is ontstaan en of het een betekenis heeft.
